:

Swesaz is een heidens initiatief, wij zijn heidenen. Onder heidenen verstaan wij de aanhangers van de voorchristelijke polytheïstische levensbeschouwing in Noord Europa, het ‘Heidendom'.
Er is een wezenlijk verschil tussen 'heidendom' en wat we tegenwoordig onder ‘paganisme’ verstaan. Even wat achtergrond informatie om het verschil wat te verhelderen.

Germaans
Letterlijk genomen was een heiden een bewoner van de heide.
Heide is een Germaans woord. Wat vroeger onder ‘heide’ verstaan werd is anders dan wat we er nu onder verstaan. In oude tijden was de heide veel meer dan de in augustus nog altijd zo prachtig paarsbloeiende vlakten.
De heide was land voor gemeenschappelijk gebruik met bos, weiden én ook de heidegebieden zoals we die vandaag de dag kennen. Maar men moet de heiden als 'bewoner van een onbebouwd, ongecultiveerd gebied' niet zelf ook als ongecultiveerd beschouwen, want dat zijn of waren heidenen allerminst!
‘Heiden’ is dan ook niet synoniem met het Latijnse woord paganus (pagan) ‘de ongelovige die op het platteland woont’.
De termen heiden en pagan (en ook heidendom en paganisme) worden vaak door en langs elkaar heen gebruikt, terwijl er dus wel degelijk een verschil in zit!
Als we al een Latijns woord willen gebruiken voor heiden komt ‘gentilis’ of ‘etnicus’* meer in de buurt dan pagan.
Waar ‘paganus’ een benaming was met een negatieve lading gegeven door de christelijke stadsbewoner, vaak van Romeinse origine, was ‘heiden’ juist een afweerwoord van mensen met het traditionele geloof tegen de christenen. Het woord ‘heiden’ is veel ouder dan ‘paganus’ en het is er geen vertaling van of synoniem voor.

Keltisch
Wij van Swesaz verstaan onder een ‘heiden’ dus iemand die tot de eigen traditionele geloofsgemeenschap behoort. Germaanse heidenen uit het noorden van ons land veroverden vanaf de 4de eeuw gebieden gelegen beneden de Rijn. In die gebieden over de Rijn lagen de steden met al christelijke inwoners die bewoners van het platteland, allereerst die in hun eigen beneden Rijnse gebied, ‘pagans’ noemden.
De heidense Germanen uit het noorden veroverden deze gebieden dus waar pagans woonden en mensen die al christen waren.
Het gaat hier om Zeeland, Brabant, Limburg en een deel van Zuid-Holland wat het huidige Nederland betreft en ook om België en het noorden van Frankrijk.
In deze gebieden werden tot de komst van de Germaanse heidenen Kelto of Germano Romeinse dialecten gesproken (de Keltische of Germaanse volkstalen vermengd met de taal van de Romeinse overheerser). Na de verovering door de Germanen uit het noorden werd het gebied tot in Noord-Frankrijk Germaanstalig en dat is nog steeds zo, al is de grens wel wat noordwaarts opgeschoven.

Pagans en heidenen
In de gebieden beneden de Rijn vind je heden ten dage nog steeds immateriële en materiële sporen van de cultuur van de Germaans/Keltisch/Romeinse/Christelijke wereld die terug gaat tot de periode van vóór de 4de eeuw. Hoe zuidelijker je komt hoe meer duidelijk Keltisch die sporen zijn. In Vlaanderen al. In namen van en verhalen over lokale heiligen, in overblijfselen van heiligdommen met Keltische namen, in oude kerkinterieurs etc. kun je ze vinden. Komen we in de Ardennen en Noord-Frankrijk dan vinden we steeds meer onbetwistbaar Keltische sporen.
Bij deze op het Keltische teruggaande paganistische culturen op het vaste land horen echter géén Arthursagen, géén feesten met moeilijke namen zoals bijvoorbeeld Imbolc en Lughnasadh of Ierse elfenverhalen! De cultuur van de continentale Kelten was heel anders en leek meer op die van de Germanen.
Nog altijd verloopt de culturele en taalkundige overgang vanuit het noordelijkste puntje van de Nederlanden richting het zuiden tot aan Noord-Frankrijk geleidelijk.

Swesaz en pagans
Waren de verschillen tussen heidenen en pagans op het continent historisch gezien niet enorm groot, heden ten dage zijn er wel grote verschillen tussen 'pagans' (mensen die zichzelf zo noemen) en 'heidenen'. Hedendaagse pagans zijn eclectisch georiënteerd, er is dus vaak ruimte voor verschillende invloedsferen, gebruiken en mythologieën die zij in hun religie verweven.
Vaak zie je dat er gebruik wordt gemaakt van Keltisch lijkende voorstellingen, die in werkelijkheid eigenlijk vaak romantische voorstellingen uit de synchretische (de overgangsperiode van voorchristelijke naar christelijke) tijd zijn en specifiek verbonden zijn aan de Britse eilanden.

Ook zie je in het hedendaagse paganisme vaak een mix met meer new age gerichte voorstellingen uit bijvoorbeeld Wicca of Asatru.
Zo nu en dan komen er ook Egyptische invloeden of elementen uit de Mythras-cultus en uit andere Oosterse streken bij.

Hedendaagse heidenen houden zich met andere dingen bezig, zo ook wij van Swesaz. Wij onderzoeken het volkskundige materiaal van de eigen omgeving diepgaand om daarin de eigen geloofsvoorstellingen en zeden, de kijk op leven en dood en nog veel meer uit een zeer oude periode van de beschaving afkomstige religieuze situaties te ontdekken.

Wij van Swesaz vinden het belangrijk om ons echt te richten op de gebruiken van hier en deze zo veel mogelijk niet te mengen met gebruiken van elders, zoals je dat veelal in paganistische stromingen wel ziet. Op deze manier blijft er zoveel mogelijk bewaard van oude tradities en kunnen deze weer een nieuwe adem ingeblazen krijgen.

Tot slot, Swesaz denigrerend over pagans?
Ons woord ‘heide’ stamt af van het Proto Germaanse woord haiþjō, dat verwant is met het Proto-Keltische kaitos. Hieruit is het continent Keltische woord cēto- ontstaan dat veel voorkomt in plaatsnamen en dezelfde betekenissen kent als wij hierboven geven aan ‘heide’. Keltische en Germaanse betekenissen zijn zoals hier vaker goed verenigbaar.

Wij van Swesaz willen niet denigrerend doen over pagans. Zij kunnen evengoed als wij ‘gentilis’ of ‘etnicus’ genoemd worden wanneer men zich daarvoor inspant.
Zo maar aanwaaien komt dat niet. Enige inspanning, denk aan het verdiepen van kennis door het bestuderen van bronnen waarop je vervolgens je praktijk afstemt, is wel noodzaak.

Overigens is niks dat we uitdragen denigrerend, in welke neo-paganistische stroming men zich dan ook prettig voelt. Wel hebben we voor wat wij zelf doen duidelijke uitgangspunten en zullen deze dan ook strikt heidens houden zoals we hierboven beschreven.
​
*gentilis betekent lindemens, etnicus betekent inheemse mens. Net als wij van Swesaz hebben zij de Linde centraal staan in het leven.